تابستان شاد و هوشمند: ۵ راهکار برای خانواده‌های تهرانی جهت ارتقای سواد رسانه‌ای و کنترل مصرف دیجیتال

۱. تعیین “زمان‌های بدون رسانه” در خانه: برای کاهش وابستگی به نمایشگرها و تقویت تعاملات خانوادگی در طول تابستان، زمان‌های مشخصی در روز را به عنوان “زمان بدون رسانه” تعیین کنید. این زمان‌ها می‌توانند شامل وعده‌های غذایی، یک ساعت قبل از خواب، یا ساعات مشخصی از بعد از ظهر باشند. در این بازه‌های زمانی، همه اعضای خانواده از دستگاه‌های دیجیتال مانند موبایل، تبلت، تلویزیون و کامپیوتر دور شده و به فعالیت‌هایی مانند بازی‌های فکری، مطالعه کتاب، گفتگو با یکدیگر یا شرکت در فعالیت‌های بیرون از خانه می‌پردازند.

۲. برگزاری “باشگاه سواد رسانه‌ای خانوادگی”: برای آموزش عملی و تعاملی سواد رسانه‌ای، یک روز در هفته را به این امر اختصاص دهید. در این جلسات، می‌توانید اخبار و اطلاعات منتشر شده در رسانه‌های مختلف (وب‌سایت‌ها، شبکه‌های اجتماعی، تلویزیون) را به صورت مشترک بررسی کرده و اعتبارسنجی کنید؛ یعنی تشخیص دهید کدام خبر واقعی، کدام جعلی و کدام سوگیرانه است. همچنین می‌توانید درباره تبلیغات تلویزیونی یا آنلاین بحث کرده و اهداف پشت آن‌ها را تحلیل نمایید. حتی می‌توانید با همکاری یکدیگر، محتواهای رسانه‌ای خلاقانه مانند ویدیوهای کوتاه یا پست‌های شبکه‌های اجتماعی با پیام‌های مثبت تولید کنید.

۳. استفاده از ابزارهای مدیریت مصرف رسانه: برای نظارت والدین بر زمان استفاده فرزندان و حتی خودشان از دستگاه‌های دیجیتال، از قابلیت‌های موجود در گوشی‌های هوشمند و سیستم‌عامل‌ها بهره ببرید. ابزارهایی مانند “Screen Time” در iOS یا “Digital Wellbeing” در اندروید به شما این امکان را می‌دهند که زمان استفاده از برنامه‌های مختلف را محدود کنید، گزارش‌های مصرف را مشاهده نمایید و برای کودکانتان پروفایل‌های جداگانه با محدودیت‌های زمانی تعریف کنید. اپلیکیشن‌های جانبی نیز برای این منظور در دسترس هستند.

۴. تشویق به فعالیت‌های جایگزین و خلاقانه: با فراهم کردن جایگزین‌های جذاب برای رسانه‌ها، نیاز به استفاده بیش از حد از آن‌ها را کاهش دهید. خانواده‌ها را تشویق کنید تا در تابستان به فعالیت‌های فرهنگی، هنری، ورزشی یا علمی بپردازند. این فعالیت‌ها می‌تواند شامل بازدید از موزه‌ها، تئاتر، شرکت در کلاس‌های هنری یا ورزشی، رفتن به کتابخانه، کارگاه‌های علمی یا برنامه‌ریزی برای سفرهای کوتاه باشد. همچنین، فعالیت‌های ساده‌تر مانند آشپزی مشترک، باغبانی یا انجام پروژه‌های ساخت و ساز خانگی نیز می‌توانند بسیار مفید و سرگرم‌کننده باشند.

۵. گفتگو و ایجاد آگاهی درباره تأثیرات رسانه‌ها: برای ایجاد انگیزه بیشتر در رعایت اعتدال در مصرف رسانه، به طور مرتب و در فضایی دوستانه با اعضای خانواده، به خصوص نوجوانان، درباره تأثیرات رسانه‌ها بر افکار، احساسات، روابط اجتماعی و سلامت جسمی (مانند خواب و بینایی) گفتگو کنید. بحث در مورد اینکه چگونه رسانه‌ها می‌توانند واقعیت را تحریف کنند، تصویر بدنی غیرواقعی ایجاد کنند یا باعث مقایسه اجتماعی منفی شوند، به ایجاد آگاهی و تقویت تفکر انتقادی کمک می‌کند تا اعضای خانواده بتوانند به طور هوشمندانه‌تری از رسانه‌ها استفاده کنند.