فتوتِ فراموش‌شده؛ چرا مدیریّت بدون جوانمردی، مسئله‌ساز می‌شود؟

داستان پوریای ولی را معمولاً به‌عنوان یک حکایت اخلاقی نقل می‌کنیم؛ روایتی احساسی از گذشت یک پهلوان در گود کشتی. اما اگر کمی مکث کنیم، درمی‌یابیم این داستان بیش از آنکه ورزشی یا تاریخی باشد، یک الگوی ناب تصمیم‌سازی مدیریتی است؛ الگویی که امروز بیش از هر زمان دیگری به آن نیاز داریم.

پوریای ولی، در آستانه مسابقه‌ای سرنوشت‌ساز، با یک دوگانه آشنا روبه‌رو شد؛ همان دوگانه‌ای که مدیران امروز نیز هر روز با آن مواجه‌اند:

حفظ آبروی شخصی و جایگاه نمادین یا انجام کاری که حقیقتاً درست است.

او می‌توانست بگوید اگر ببازد، شأن خودش و اعتبار سرزمینش زیر سؤال می‌رود. می‌توانست به نام «مصلحت» پیروز شود. اما نکرد. نه از ضعف، که از درک عمیق مسئولیتی که تصمیمش بر زندگی دیگران داشت. پوریای ولی فهمید که گاهی یک تصمیم اخلاقی، زنجیره‌ای از پیامدهای درست را به‌دنبال می‌آورد؛ حتی اگر در لحظه، هزینه‌دار به نظر برسد.

مشکل امروز ما دقیقاً از جایی آغاز می‌شود که مدیریت، اخلاق را به حاشیه می‌راند. بسیاری از مسائل مردم نه به‌خاطر خلأ قانون یا نبود منابع، بلکه به‌دلیل تصمیم‌های محافظه‌کارانه‌ای حل‌نشده باقی مانده‌اند که ریشه در ترس از پاسخگویی دارند. مدیری که سکوت می‌کند تا مورد پرسش قرار نگیرد، مدیری که مطالبه نمی‌کند تا جایگاهش آسیب نبیند، و مدیری که تصمیم را عقب می‌اندازد تا هزینه ندهد، عملاً بار این «تعویق اخلاقی» را بر دوش مردم می‌گذارد.

فتوت در مدیریت به معنای ساده‌اندیشی یا بی‌توجهی به منافع ملی نیست. فتوت یعنی مدیر بداند که منافع ملی از دل آرامش و رضایت مردم می‌گذرد، نه از بزک‌کردن آمار و پنهان‌کردن مسئله. همان‌طور که پوریای ولی، با ترجیح حقیقت بر ظاهر پیروزی، نام خود را جاودانه کرد، مدیری هم که تصمیم درست را—even against himself—می‌گیرد، سرمایه‌ای ماندگار برای اعتماد عمومی می‌سازد.

ما امروز با انباشت بحران‌های کوچک اما فرساینده روبه‌رو هستیم؛ مسائلی که اگر در نقطه اول، با جوانمردی و شجاعت اخلاقی دیده می‌شدند، به بحران تبدیل نمی‌شدند. فتوت یعنی پیش از آنکه رسانه‌ها فریاد بزنند، مدیر صدای مردم را بشنود. پیش از آنکه نارضایتی عمیق شود، مسئولیت پذیرفته شود.

پوریای ولی نشان داد که گاهی لازم نیست همه چیز را خودت درست کنی؛ کافی است کار درست را انجام دهی. ادامه راه را تاریخ، جامعه و اعتماد مردم جلو می‌برند.

شاید وقت آن رسیده است که به‌جای تکرار این داستان در کتاب‌ها و زورخانه‌ها، آن را به اتاق‌های تصمیم‌گیری ببریم؛ جایی که اگر فتوت بازگردد، بسیاری از مشکلات، پیش از آنکه مزمن شوند، حل خواهند شد.