تنش چند مجهولی در منطقه

 بدیهی بود که پای اقدام بعدازظهر یکشنبه انصارالله یمن در توقیف کشتی در دریای سرخ به شکل جدی در نشست خبری دیروز دوشنبه ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه باز شود؛ به‌خصوص آنکه دفتر بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، عصر یکشنبه این اتفاق (توقیف کشتی) را به ایران منتسب کرد تا از دل این ادبیات ضدایرانی بتواند به یک اجماع منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در برابر تهران دست یابد.

این در حالی است که ناصر کنعانی در نشست خبری دیروز خود و در پاسخ به سؤالی درباره اظهارات بنیامین نتانیاهو مبنی بر اینکه ایران در توقیف کشتی اسرائیلی‌ها توسط یمنی‌ها دست داشته است، «این دست اتهام‌زنی‌های باطل را ناشی از شرایط بغرنجی دانست که این رژیم با آن دست به گریبان است». به گفته ایسنا، این دیپلمات ارشد جمهوری اسلامی ایران با بیان اینکه «ما بارها اعلام کرده‌ایم گروه‌های مقاومت در منطقه نماینده کشورها و ملت‌های خود هستند و بر اساس منافع کشورها و ملت‌های خود تصمیم می‌گیرند، بررسی می‌کنند و به صورت خودجوش اقدام می‌کنند»، این نکته را عنوان کرد که «این‌گونه اظهارنظرها علیه ایران در راستای فرافکنی و شرایط بغرنجی است که صهیونیست‌ها با آن روبه‌رو هستند و آنها نمی‌توانند بپذیرند که شکستی راهبردی، سنگین و چندبعدی از سوی جریان مقاومت در فلسطین متحمل شده‌اند».

سخنگوی وزارت خارجه همچنین در پاسخ به سؤال دیگری در مورد اقدام انصارالله یمن در توقیف کشتی و برخی از تحلیل‌ها مبنی بر اینکه این اقدامات در آینده از سوی جریان مقاومت با همکاری ایران گسترش پیدا می‌کند، باز بر تفکیک این نیروها از ایران تأکید کرد و یادآور شد: «عملیات‌هایی که جریان‌های مقاومت در منطقه انجام می‌دهند، مستقلانه است و در چارچوب منافع و بررسی‌هایی که انجام می‌دهند اقدام می‌کنند». کنعانی با بیان اینکه اگر مقاومت در منطقه اقدام جدیدی انجام دهد به خود مقاومت برمی‌گردد و ما از طرف مقاومت صحبت نمی‌کنیم، عنوان کرد: «همان‌طور که اشاره کردم، مقاومت در فلسطین و در منطقه نشان داده است منافع و شرایط را درک می‌کند و آنچه را نیاز ببیند انجام می‌دهد. ایران نیز هر آنچه را نیاز ببیند انجام می‌دهد». این دیپلمات ارشد کشورمان نسبت به گسترش درگیری‌ها در منطقه هشدار داد و این موضوع را هم طبیعی دانست که «با افزایش جنایت‌های رژیم صهیونیستی در منطقه، ابعاد جنگ و درگیری‌ها نیز گسترش پیدا کند».

به موازات آنچه کنعانی گفت، ضیف‌الله الشامی، وزیر اطلاع‌رسانی دولت نجات ملی یمن نیز دیروز (دوشنبه) در سخنانی راجع به توقیف یک کشتی در دریای سرخ، به بیان این موضوع پرداخت که نیروهای مسلح یمن درباره کشتی‌های اسرائیلی در این دریا (دریای سرخ) اطلاعات لازم را در اختیار دارند‌. الشامی در گفت‌وگویی که با شبکه المیادین داشت، این هشدار را هم داد که همه این کشتی‌ها (متعلق به اسرائیل) هدف قانونی و مشروع نیروهای مسلح یمن خواهند بود. به گفته وزیر اطلاع‌رسانی دولت نجات ملی یمن، «صنعا در حال اقدام برای مقابله با دشمن استراتژیک کل امت عربی و اسلامی است». این مقام انصارالله در تهدیدی جدی‌تر گفت: «اگر می‌توانستیم همه کشتی‌های اسرائیل را یکباره توقیف کنیم، این کار را انجام می‌دادیم و امیدواریم که بتوانیم چنین هدفی را محقق کنیم».

 مالک گلکسی لیدر از  ژاپن تا اسرائیل

اگرچه صنعا تأکید دارد کشتی توقیف‌شده به دست انصارالله متعلق به اسرائیل است، اما ژاپن خود را مالک گلکسی لیدر دانست و توقیف آن را محکوم کرد. به گزارش ایرنا، تارنمای بی‌بی‌سی انگلیسی دیروز (دوشنبه) مدعی شد در پی توقیف یک کشتی باری متعلق به یک تاجر اسرائیلی که توسط یک گروه کشتیرانی ژاپنی اداره می‌شود، وزیر خارجه ژاپن اعلام کرد این کشور «مستقیما» درباره توقیف این کشتی با انصارالله یمن تماس خواهد گرفت. منابع موثق به المیادین اعلام کرده بودند نیروهای دریایی یمن موفق شدند یک کشتی اسرائیلی را در دریای سرخ توقیف کنند و ۵۲ سرنشین این کشتی بازداشت شدند.

با این حال، سخنگوی دولت ژاپن مدعی شد این کشتی در اختیار شرکت نیپون یوسن ژاپن بوده است. دبیر ارشد کابینه ژاپن خاطرنشان کرد در حال تلاش برای آزادی ناو تجاری است. شرکت نیپون یوسن اعلام کرد کشتی گلکسی لیدر در سواحل یمن در مسیر حرکت به سمت هند متوقف شد. هیروکازو ماتسونو، دبیر ارشد کابینه ژاپن گفت: «در حال حاضر، وزارتخانه‌ها و آژانس‌های دست‌اندرکار از‌جمله وزارت حمل‌ونقل و وزارت خارجه در حال جمع‌آوری اطلاعات و همکاری با کشورهای مربوطه برای رهاسازی زودهنگام کشتی و خدمه آن هستند». گفته می‌شود سرنشینان این کشتی بلغاری‌ و فیلیپینی هستند و هیچ اتباع ژاپنی در میان خدمه آن وجود نداشته است.

عصر یکشنبه، منابع المیادین گزارش داده بودند یک تاجر اسرائیلی به نام «رامی اونگر» مالک کشتی بوده است. در همین حال سخنگوی ارتش اسرائیل نیز در واکنش به خبرهای واصله درباره توقیف کشتی گلکسی لیدر (Galaxy Leader) بعدازظهر یکشنبه با انکار اسرائیلی‌بودن این کشتی‌، توقیف یک فروند کشتی باری به دست حوثی‌ها در جنوب دریای سرخ را یک حادثه بسیار خطرناک در سطح جهانی دانست. او ادعا کرد این کشتی، ترکیه را در مسیرش به هند با پرسنل غیرنظامی بین‌المللی ترک کرد و در آن اسرائیلی‌ها حضور نداشتند و این کشتی اصلا اسرائیلی نبوده است.

 معادلات جنگ پس از ورود یمنی‌‌ها

آن چیزی که مسجل است تغییر معادلات بعد از ورود جدی‌تر انصارالله یمن به جنگ حماس و اسرائیل با توقیف یک کشتی در دریای سرخ است. اگرچه اکنون درخصوص مالکیت گلکسی لیدر روایت‌های رسانه‌ای مختلفی مطرح شده است، اما به باور اصغر زراعتی، این موضوع از اهمیت اقدام یمنی‌ها نمی‌کاهد؛ چراکه به گفته این کارشناس، «انصارالله نشان داد به موازات آمادگی برای حمله مستقیم موشکی و پهپادی به اسرائیل، حتی قادر به تغییر معادلات در تنگه باب‌المندب و دریای سرخ نیز خواهد بود». مفسر حوزه سیاست خارجی در گفت‌وگویی که با «شرق» داشت، این را هم یادآور می‌شود که «اکنون در یک وزن‌دهی به گروه‌های منطقه‌ای، انصارالله یمن بالاتر از جریان سوری، عراقی و حتی حزب‌الله لبنان قرار خواهد گرفت»؛ چراکه به گفته او «حزب‌الله لبنان اگرچه اکنون درگیری مستقیمی با اسرائیل پیدا کرده‌، اما هیچ‌گاه به سمت اقدام مشابهی مانند حوثی‌ها در توقیف کشتی اسرائیلی نرفته است».

البته زراعتی به این مهم نیز اذعان دارد که قطعا اقدام یمنی‌ها می‌تواند تبعات خاص خود را برای انصارالله، حوثی‌ها و حتی کل یمن در پی داشته باشد، اما شکل و وسعت این تبعات مشخص نیست‌. این تحلیلگر ارشد مسائل خاورمیانه به طور قطع گزینه تنش گسترده در منطقه غرب آسیا را نه رد می‌کند و نه تأیید، اما تأکید دارد «به هر میزان که عملیات زمینی اسرائیل در غزه تشدید پیدا کند، به موازات آن تحولات به سمت تنش گسترده پیش خواهد رفت». در سایه این نکته، مفسر حوزه سیاست خارجی به احتمال ورود آمریکایی‌ها به جنگ گسترده هم اشاره دارد و یادآور می‌شود «دولت بایدن در شرایط کنونی اگرچه تمایلی به درگیری در منطقه خاورمیانه ندارد و سعی می‌کند از طریق ارسال پیام‌های دیپلماتیک به تهران و اقدام‌های مشابه، از تنش گسترده جلوگیری کند»، اما به زعم او «تا زمان تداوم حمله زمینی اسرائیل در غزه، هیچ چیزی به طور قطع قابل کنترل نیست».

همین نکته پایانی زراعتی در نشست خبری دیروز دوشنبه ناصر کنعانی هم عنوان شد. ادعاهای مشابه ضدایرانی از سوی آمریکایی‌ها موضوعی بود که سخنگوی دستگاه دیپلماسی نسبت به آن موضع رسمی تهران را مطرح کرد. کنعانی در پاسخ به این سؤال که واشنگتن، تهران را متهم کرده که به وسیله نیروهای نیابتی خود به دنبال افزایش تنش در منطقه است و هشدارهایی هم از سوی دولت بایدن در این زمینه به تهران داده شده، از استقلال عمل گروه‌های مسلح منطقه گفت و مجددا تأکید کرد: «همان‌طور که بارها گفته‌ایم، نیروهای مقاومت در منطقه تحت امر ایران نیستند که از ایران دستور بگیرند؛ آنها نماینده کشورها و ملت‌های خود هستند و بر اساس منافع ملت‌ها و کشورهای خود و به صورت خودجوش اقدام و عمل می‌کنند». دیپلمات ارشد کشورمان این را هم افزود: «برعکس آمریکا که به هم‌پیمانان خود امر و نهی می‌کند، ایران نیروهای تحت امر ژ یا تحت وکالت خود ندارد و گروه‌های مقاومت در منطقه، نماینده ملت‌های خود هستند و آنها بر اساس منافع خود عمل می‌کنند و اقدامات آنها بخشی از واکنش‌ها به جنایات رژیم صهیونیستی است که تحت حمایت آمریکا در حال نسل‌کشی و انجام جنایت جنگی در غزه است».

سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به پرسش دیگری در مورد اخبار منتشرشده مبنی بر اینکه رئیس‌جمهور آمریکا از رئیس‌جمهور چین خواسته است که پکن به تهران فشار آورد تا با استفاده از گروه‌های نیابتی خود در منطقه باعث افزایش تنش در منطقه نشود، اظهار بی‌اطلاعی کرد و گفت: «اینکه رئیس‌جمهور آمریکا از رئیس‌جمهور چین چه درخواستی در مورد ایران داشته است، من از آن مطلع نیستم». با این حال کنعانی ادامه داد:‌ «اگر فرض بگیریم که چنین درخواستی انجام شده است، آمریکایی‌ها به جای درخواست از دیگران برای انجام‌دادن یا انجام‌ندادن امر و کاری، بهتر است به مسئولیت بین‌المللی‌شان در مورد ایجاد صلح عمل کنند و از ایستادن در کنار رژیم صهیونیستی برای انجام جنایت‌های جنگی خودداری کنند». سخنگوی وزارت خارجه همچنین در پاسخ به انتشار برخی اخبار در مورد نقش احتمالی چین در ایجاد آتش‌بس در منطقه و خبر منتشرشده مبنی بر سفر تعدادی از وزرای خارجه کشورهای اسلامی و عربی به چین برای رایزنی با مقامات این کشور در ارتباط با تحولات اخیر در اراضی اشغالی، مستقیما به سؤال پاسخ نداد و تنها به بیان این جمله اکتفا کرد که «چین کشور مهمی است و به عنوان عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل می‌تواند در مورد تحولات جاری فلسطین و غزه نقش مهمی را ایفا کند».

پیرو آنچه اصغر زراعتی مطرح کرد، ناصر تقوی دیگر کارشناسی بود که در گفت‌وگوی خود با «شرق» تأکید دارد اکنون مالکیت اسرائیلی، ژاپنی یا هر کشور دیگری بر کشتی توقیف‌شده توسط انصارالله اهمیت ندارد، بلکه به زعم او، ابعاد و تأثیرات این اقدام است که می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای داشته باشد. این کارشناس در ادامه ارزیابی خود، موضوع مهم‌تری را مطرح می‌کند و از احتمال تداوم و تکرار این اقدامات انصارالله در تنگه باب‌المندب و دریای سرخ می‌گوید؛ چراکه تقوی با یادآوری این نکته که انصارالله در یک ماه گذشته نشان داده است توجهی به تبعات و آثار اقدامات خود در حمله موشکی و پهپادی مستقیم به نیروهای آمریکایی و اسرائیل ندارد، احتمال تکرار توقیف کشتی‌ها در دریای سرخ و تنگه باب‌المندب را پررنگ می‌داند و در این صورت این کارشناس به «شرق» می‌گوید «امکان وقوع سناریوی پرتنش‌تر در خاورمیانه وجود دارد».

در راستای تحلیل تقوی، محمد عبدالسلام، سخنگوی رسمی جنبش انصارالله یمن، دیروز با اشاره به اقدام نیروهای مسلح یمن در توقیف یک کشتی در جنوب دریای سرخ اعلام کرد توقیف این کشتی، اقدامی عملی است که جدیت نیروهای مسلح در انجام نبرد در حمایت از مقاومت فلسطین در غزه را اثبات می‌کند. عبدالسلام در توییتی در صفحه شخصی خود در ایکس نوشت: «گسترش‌نیافتن جنگ و درگیری در منطقه، بستگی به متوقف‌کردن تجاوز اسرائیل در نوار غزه دارد و این نشان می‌دهد که جهان باید متوجه شود جنایات دشمن اسرائیلی در غزه از هر‌گونه حد و مرز خود فراتر رفته است». سخنگوی انصارالله با بیان اینکه هر انسان آزاده‌ای در این جهان به هر نحوی که می‌تواند برای توقف تجاوزات اسرائیل به غزه اقدام کند، تصریح کرد: «در دنیایی که فقط زبان زور را می‌فهمد، بیانیه‌های محکومیت‌آمیز بی‌‌فایده است».

محمد البخیتی، عضو دفتر سیاسی انصارالله یمن نیز در گفت‌وگو با الجزیره گفت: در صورتی که جنگ علیه غزه متوقف نشود، گزینه‌های زیادی پیش‌روی خود خواهیم داشت. البخیتی این را هم عنوان کرد که «ما هنوز گزینه‌های دردناک زیادی داریم و در صورت ادامه تهاجم از آنها استفاده می‌شود و در صورت تشدید حملات به غزه، حملات خود به دشمن را افزایش خواهیم داد». وی با بیان اینکه «آمریکا به رژیم صهیونیستی چک سفید برای تجاوز به غزه داده بود»، تأکید کرد: «اگر درگیری گسترش یابد، بزرگ‌ترین بازنده مستقیما دشمن اسرائیلی خواهد بود»./شرق