به گزارش زمر نیوز ، دکتر سید احمد علوی، عضو شورای اسلامی شهر تهران، در دوازدهمین نشست حکمرانی فرهنگی شهر تهران، با تأکید بر فاصله موجود تا تحقق حکمرانی واقعی گفت: هنوز تا رسیدن به حکمرانی واقعی فاصله زیادی داریم. بسیاری از افراد وقتی مسئول نیستند، از لزوم مشارکت مردم سخن می‌گویند، اما همان‌ها وقتی مسئول می‌شوند، تصمیمات را در اتاق‌های بسته می‌گیرند. این مشکل ربطی به جناح‌های سیاسی ندارد و بیشتر به نگرش غالب مدیریتی بازمی‌گردد.
وی افزود: مقام معظم رهبری بارها تأکید کرده‌اند که برای مدیریت مؤثر، باید حلقه‌های میانی را درگیر کرد و مشارکت مردم را پای کار آورد. اداره شهر با همان سیستم دیوان‌سالاری سنتی که از صد سال پیش باقی مانده، امکان‌پذیر نیست و درآمدهای شهری به تنهایی نمی‌توانند نیازهای متنوع و پیچیده شهر را پوشش دهند. بنابراین لازم است روش‌های مدیریتی از دستورگرایی به مشارکتی و اقناعی تغییر کند.
دکتر علوی درباره مدل سنتی حکمرانی توضیح داد: در مدل‌های گذشته، دولت و مدیریت شهری بازیگر اصلی بودند؛ بودجه، تصمیم‌گیری و اجرا در دست خودشان بود و سیستم نظارتی نیز کامل نبود. مدیریت شهری سنتی، پروژه‌ها و تصمیمات را متمرکز انجام می‌داد و نهادهای مردمی نقش مشارکتی نداشتند.
وی ادامه داد: اکنون باید به سمت حکمرانی اجتماعی حرکت کنیم، جایی که نهادهای مردمی، سازمان‌های مردم‌نهاد، خیریه‌ها، گروه‌های فعال اجتماعی و حتی بسیج، نقش دیده‌بانی و مشارکت در تصمیم‌گیری را ایفا کنند.
به گفته رئیس کمیته مشارکت های مردمی شورا این مدل، امکان شناسایی و رسیدگی به نیازهای محلی و اقشار آسیب‌پذیر را فراهم می‌کند و پروژه‌ها را خرد می‌کند تا رضایتمندی مردم اولویت قرار گیرد. چنین رویکردی هم برای دولت و هم برای حاکمیت سرمایه اجتماعی ایجاد می‌کند و اعتماد عمومی را تقویت می کند.
دکتر علوی با بیان اینکه مدیران و شهرداران اغلب مشارکت‌گریز هستند، افزود: حتی وقتی اختیارات و منابع در اختیارشان است، تمایل به تقسیم آن با مردم ندارند. در عمل، شهرداران ناحیه یا ستادهای مدیریت شهری سخت است که اختیارات را به محله‌ها و هیئت امنای محلات واگذار کنند. با این حال، کارکردهای حکمرانی اجتماعی غیرقابل چشم‌پوشی است و باعث می‌شود پروژه‌ها به مقیاس محلی خرد شوند، رضایتمندی مردم افزایش یابد و سرمایه اجتماعی تقویت شود.
وی با اشاره به تجربه مدیریت پروژه‌ها در سطح محلات گفت: اگر پروژه‌ها تنها در سطح کلان دنبال شوند، بسیاری از نیازهای محلی و آسیب‌های اجتماعی نادیده گرفته می‌شوند و شخص اول مملکت مجبور می‌شود مستقیماً وارد شود. در حکمرانی اجتماعی، پروژه‌ها به مقیاس محله خرد شده و اولویت با رضایتمندی مردم و رفع نیازهای واقعی محله است.
عضو شورای شهر تهران تأکید کرد: بیانیه گام دوم انقلاب و توصیه‌های مقام معظم رهبری محور اصلی خود را بر مشارکت مردم و فعال کردن حلقه‌های میانی قرار داده‌اند. حرکت به سمت حکمرانی اجتماعی و مشارکت واقعی مردم، کلید اداره مؤثر شهر، افزایش سرمایه اجتماعی و تقویت اعتماد عمومی است.
وی با تأکید بر ضرورت رصد و ارزیابی مستمر اقدامات مدیریت شهری گفت: صرف تصویب مصوبات و دستورالعمل‌های خوب، مشکل را حل نمی‌کند. حتی در حوزه شورای شهر تهران، وقتی مصوبات به شهرداری و محلات ابلاغ می‌شود، یا اجرا نمی‌شوند، یا اگر اجرا می‌شوند، با آنچه در نظر گرفته شده متفاوت است. نمونه بارز این مسئله تصویب نظام‌نامه محلات بود که انتظار می‌رفت مشارکت مردم نظام‌مند شود، اما در عمل، اجرای آن مطابق پیش‌بینی‌ها نبود.
وی افزود: برای اینکه مصوبات و دستورالعمل‌ها به گفتمان غالب مردم و مسئولین تبدیل شوند، نیازمند تبیین دقیق، رصد مستمر و دستگاه سنجش دقیق هستیم. بدون این سازوکار، تغییر نگرش سازمان‌ها از فرهنگ دولت‌محور به مردم‌محور ممکن نخواهد بود و شاید لازم باشد یک نسل از مدیران نیز تغییر کنند تا این فرهنگ نهادینه شود.
دکتر علدی با اشاره به اهمیت تخصص در مدیریت فرهنگی خاطرنشان کرد: در حوزه‌های دیگر، مثل پزشکی، وکالت یا مهندسی، ورود افراد به کار مستلزم داشتن مجوز و آموزش است، اما در حوزه فرهنگی چنین چهارچوبی وجود ندارد. گاهی افرادی که مسئول تصمیم‌گیری در حوزه فرهنگی می‌شوند، حتی آشنایی ابتدایی با مبانی برنامه‌ریزی فرهنگی ندارند و تجربه کافی ندارند.
به اعتقاد رییس کمیته مشارکت های مردمی شورای شهر تهران، برای جلوگیری از آزمون و خطا با سرمایه مردم، لازم است پیش از ورود به مسئولیت، دوره‌های آموزشی و سنجش تخصصی برای مدیران فرهنگی طراحی شود.
وی همچنین به اهمیت استفاده از فناوری و نرم‌افزارهای مدیریتی اشاره کرد و گفت: در حوزه مالی، نرم‌افزارهای دقیق امکان مدیریت چندین هزار میلیارد تومان گردش مالی با تعداد محدودی نیرو را فراهم می‌کنند. اما در حوزه فرهنگی و اجتماعی، بسیاری از کارها به شکل انسانی و مبتنی بر افراد انجام می‌شود و ابزارهای مدیریت مدرن به کار گرفته نمی‌شوند. ایجاد نرم‌افزارها و سامانه‌های بومی برای مدیریت فرهنگی می‌تواند بخشی از گذر از نظام دولت‌محور به مردم‌محور را تسهیل کند.»
وی در پایان با اشاره به تأثیر جلسات حکمرانی فرهنگی افزود: خوشبختانه ثمرات این جلسات در گفتمان برخی مدیران شهری و استانی دیده می‌شود و آن‌ها به سمت نگاه علمی‌تر و مشارکتی‌تر حرکت کرده‌اند. امید است این روند در عملکردها نیز مشاهده شود و با تشکیل ستادهای منطقه‌ای و محلی حکمرانی فرهنگی، مشارکت مردم و نهادهای مردمی (CBOها) در تصمیم‌گیری و مدیریت فرهنگی افزایش یابد.
دکتر ابراهیم شکرانی، دبیر ستاد فرهنگی و اجتماعی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی، در در این نشست ضمن یاد و احترام به شهدا و مقام معظم رهبری، بر اهمیت حکم‌روایی ولایی و حکمرانی شبکه‌ای مردم‌پایه تأکید کرد.
وی گفت: در این رویکرد، فاصله میان مردم و حاکمیت تقریباً صفر است و رابطه‌ای دلی میان امت و امام برقرار می‌شود.
دکتر شکرانی با مرور تجربه جهانی «حکمرانی خوب» توضیح داد که این مفهوم بیشتر بر مدیریت دولتی و شفافیت محدود تمرکز داشت، اما با ارزش‌ها و فرهنگ جامعه ایرانی همخوانی کامل ندارد. از این رو، ادبیات حکمرانی در ایران به سمت مفاهیمی چون حکمرانی شایسته، مطلوب و ولایی حرکت کرده است و در این چارچوب، اعمال قدرت حاکم باید با رصد مستقیم مسائل اجتماعی و فرهنگی و مشارکت مردم همراه باشد.
دبیر ستاد فرهنگی و اجتماعی به اهمیت استفاده از ساختارهای هوشمند و پلتفرمی در حکمرانی شبکه‌ای اشاره کرد و گفت: سرعت تحولات در فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی و فناوری‌های نوین به گونه‌ای است که روش‌های سنتی مدیریت نمی‌تواند پاسخگو باشد و نیاز به حکمرانی پلتفرمی مردم‌پایه وجود دارد.
وی با اشاره به تجربه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سیاست‌گذاری فرهنگی گفت: با گذر از مسیر سنتی از بالا به پایین، سیاست‌گذاری مسئله‌محور و مشارکتی شکل گرفت و میزهای تخصصی با حضور نخبگان، گروه‌های مردمی و دستگاه‌های اجرایی ایجاد شد. این میزها از شناسایی مسئله تا راهبری، اجرا و ارزیابی سیاست‌ها را پوشش می‌دهند. نمونه موفق این رویکرد، سند ملی صنایع دستی بود که با مشارکت بیش از ۱۲۰۰ نهاد، فرد و دستگاه اجرایی تدوین و اجرا شد.
دکتر شکرانی در ادامه بر اهمیت نظارت و ارزیابی مستمر تأکید کرد و بیان داشت: نظارت پیشینی، فرآیندی و پسینی باید با شاخص‌های روشن انجام شود تا سیاست‌ها همگام با اجرا اثرگذاری واقعی داشته باشند. در گذشته، ابزارهای تحلیلی محدود بود، اما اکنون با سامانه‌های هوشمند، امکان پایش دقیق فراهم شده است.
وی به وضعیت حکم‌روایی اجتماعی در ایران اشاره کرد و گفت: در حوزه آسیب‌های اجتماعی و فرهنگی، ضعف ساختاری و ابزارهای اجرایی باعث شده پیشرفت قابل توجهی حاصل نشود؛ به ویژه در زمینه مواد مخدر، مشروبات الکلی و حاشیه‌نشینی، شاخص‌ها نشان‌دهنده روندهای نامطلوب است.
دبیر ستاد فرهنگی و اجتماعی افزود: با برنامه‌ریزی مسئله‌محور محلی و اتصال آن به برنامه‌ریزی بلندمدت استان‌ها، اکنون همه استان‌ها مسائل فرهنگی و اجتماعی خود را مشخص و برنامه‌های عملیاتی پنج‌ساله طراحی کرده‌اند. بودجه و دستگاه‌ها ملزم به اجرای این برنامه‌ها هستند و نظارت آن توسط میزهای تخصصی انجام می‌شود.
وی در پایان تأکید کرد: تجربه موفق ستاد اجتماعی و فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی می‌تواند به نظام مدیریت شهری منتقل شود تا حکمرانی اجتماعی و فرهنگی در شهرها مؤثرتر، پاسخگوتر و مبتنی بر مشارکت مردم و نخبگان شکل گیرد.
برنامه‌ریزی فرهنگی منسجم و ایجاد اتاق وضعیت فرهنگی در تهران تهران
بهزاد تیمورپور، رئیس دبیرخانه حکمرانی فرهنگی شهر تهران، از برگزاری جلسه‌ای با محوریت ارائه الگوی حکمرانی اجتماعی و تأکید بر سیاست‌گذاری، نظارت و ارزیابی در شهر تهران خبر داد.
وی افزود: یکی از دستاوردهای نشست های حکمرانی فرهنگی شهر تهران، جمع‌بندی کلیدواژه‌ها و موضوعات مطرح شده در ۱۱ جلسه پیشین است که رصد دبیرخانه حکمرانی فرهنگی نشان می‌دهد به مرور در رسانه‌ها و مصاحبه‌های مدیران و کارشناسان فرهنگی منعکس شده و روند تغییرات فرهنگی در شهر تهران آغاز شده است.
تیمورپور با اشاره به نگرانی دبیرخانه نسبت به انفعال مدیران فرهنگی در برابر تغییرات فرهنگی تصریح کرد: این نگرانی، انگیزه آغاز جلسات حکمرانی فرهنگی در حدود ۱۵ ماه گذشته بوده و تاکنون ۱۱ جلسه برگزار شده است. هدف ما حرکت به سمت برنامه‌ریزی فرهنگی منسجم و ایجاد اتاق وضعیت فرهنگی در تهران است.
وی در ادامه افزود: «چشناخت دقیق ماموریت فرهنگی شهر، انتخاب الگوی موفق مدیریتی، رعایت انضباط و روش‌های علمی و معنوی و همچنین صبوری در زمان اجرا، از مهم‌ترین اصولی است که تحقق اهداف فرهنگی تهران را ممکن می‌کند. توجه به این اصول می‌تواند پاسخگوی چرایی ناموفق بودن برخی اقدامات فرهنگی یا نتیجه‌بخش نبودن آن‌ها باشد.
تیمورپور در پایان با تاکید بر تداوم این روند گفت: با ادامه این جلسات و مشارکت نهادهای مختلف، امیدواریم بتوانیم گام‌های مؤثری در جهت ارتقای حکمرانی اجتماعی و فرهنگی شهر تهران برداریم و تصمیم‌گیری‌ها و اقدامات فرهنگی را به شکل دقیق و به‌هنگام اجرا کنیم.