به گزارش خبنرگار ورزشی زمر نیوز، ورزش همگانی در ایران طی سالهای اخیر یکی از حوزههایی بوده که هم رشد تجربی داشته و هم با چالشهای ساختاری جدی روبهروست. تصویر امروز این حوزه ترکیبی است از پیشرفتهای مقطعی، تداوم نابرابریها و خلأهای سیاستگذاری.
۱. رشد مشارکت، اما ناپایدار و منطقهای
نظرسنجیهای ملی نشان میدهد نرخ مشارکت منظم در فعالیت بدنی طی سالهای اخیر افزایش خفیف اما ناهماهنگ داشته است.
برخی شهرها مانند تهران، تبریز، اصفهان و کیش شاهد رویدادهای منظم پیادهروی، دوچرخهسواری و ماراتن بودهاند، اما در بسیاری از مناطق دیگر هنوز کف مشارکت پایین است.
علت این ناهمگونی:
- تفاوتهای زیرساختی
- شرایط اقتصادی خانوار
- نبود دسترسی به فضای استاندارد
- فرهنگ محلهمحور ضعیف
- نبود برنامهریزی پایدار در سطح استانها
۲. فاصله میان «رویدادسازی» و «سبکزندگی»
یکی از مشکلات اساسی این است که بخش زیادی از ورزش همگانی در ایران رویدادمحور شده؛ یعنی:
- برگزاری پیادهرویهای مناسبتی
- جشنوارههای عمومی
- دوچرخهسواریهای مناسبتی
- مسابقات شهری
اما این رویدادها الزاماً به عادت رفتاری و سبکزندگی ورزشی تبدیل نمیشوند.
مشکل اصلی آن است که میان «هیجان موقت» و «رفتار پایدار» پل محکمی وجود ندارد.
۳. فقر زیرساختهای محلی
بخش عمدهای از شهرهای متوسط و کوچک فاقد:
- پیست دوچرخهسواری
- مسیرهای امن پیادهروی
- پارکهای تجهیزشده برای ورزش صبحگاهی
- سالنهای کمهزینه و دسترسپذیر
این کمبود باعث میشود فعالیت بدنی عملاً فقط برای طبقات خاص یا مناطق برخوردار امکانپذیر باشد.
۴. چالش اقتصاد ورزش همگانی
افزایش هزینههای سبد خانوار، بهویژه در دهکهای پایین، موجب شده ورزش از «نیاز روزمره» به «کالای اختیاری» تبدیل شود.
مربیگری، باشگاه، لوازم ورزشی و حتی هزینه رفتوآمد مانع مشارکت طبقات کمدرآمد شده و شکاف ورزشی را تشدید کرده است.
۵. زنان؛ پیشرفتهای نقطهای و محدودیتهای پایدار
زنان بهویژه در کلانشهرها سهم قابلتوجهی از رویدادهای ورزشی را به خود اختصاص دادهاند.
اما:
- نبود فضاهای امن
- تبعیض زیرساختی
- کمبود مربیان زن
- نگرانیهای فرهنگی در برخی مناطق
هنوز موانعی جدی در مسیر «ورزش منظم و پایدار زنان» است.
۶. نهاد ورزش همگانی؛ تلاشهای مفید اما فرسایشی
فدراسیون ورزشهای همگانی طی یکی دو سال اخیر در حوزه:
- ثبت دادهها
- توسعه رویدادهای شهری
- حمایت از مربیان
- برنامههای استانی
پیشرفتهایی داشته اما دو مشکل ساختاری همچنان برقرار است:
۱) بودجه ناکافی و ناپایدار
۲) عدم هماهنگی میان شهرداریها، آموزش و پرورش و وزارت ورزش
تا این گره حل نشود، ورزش همگانی همچنان مقطعی و کماثر خواهد ماند.
۷. فرصتهای جدید برای آینده
سه فرصت مهم پیش روی ورزش همگانی وجود دارد:
-
رشد اپلیکیشنهای پایش فعالیت بدنی
(که میتواند مشارکت مردمی را افزایش دهد)
-
افزایش گرایش به ورزشهای کمهزینه مثل پیادهروی، دوچرخهسواری و فیتنس در پارکها
-
پتانسیل شبکه محلات شهری
اگر شهرداریها رویکرد محلهمحور بگیرند، مشارکت میتواند جهش کند.
ورزش همگانی در ایران امروز نه دچار رکود کامل است و نه در وضعیت مطلوب.
یک تصویر «ترکیبی» در برابر ماست: افزایش مشارکت در شهرهای بزرگ، اما استمرار نابرابریها و کمبود زیرساخت در مناطق کمتر برخوردار.
گام بعدی، انتقال تمرکز از «رویدادسازی» به سبکزندگی ورزشی پایدار و ایجاد «زیرساخت ارزانقیمت محلی» است. تنها در این صورت ورزش همگانی میتواند اثر واقعی خود را بر سلامت، نشاط اجتماعی و کاهش هزینههای درمان نشان دهد.